De aarde warmt op door de uitstoot van broeikasgassen. Er is echter ook een kans dat het in de toekomst juist kouder wordt in België. Hoe dit werkt, leggen we uit in dit artikel.
Waarom is het eigenlijk zo warm in België?
België ligt op 51° noorderbreedte. Dat is op dezelfde breedtegraad als Labrador in Canada, waar het in de winter gemakkelijk afkoelt naar -10 graden en er geregeld een dik pak sneeuw ligt. In België hebben we een gematigder klimaat en dat heeft alles te maken met de stroming in de Atlantische Oceaan. De oceaanstroming brengt namelijk warm water vanuit de tropen naar West-Europa. Dit komt door verschillen in de temperatuur en het zoutgehalte van de oceaan, maar ook door de wind. We noemen de wereldwijde stroming ook wel de thermohaline circulatie en de stroming in de Atlantische Ocean wordt de AMOC genoemd (Atlantic Meridional Overturning Circulation).
Het stilvallen van de oceaanstroming
Door de uitstoot van broeikasgassen warmt de aarde op. De ijskap op Groenland smelt en er komt meer zoet water in de zoute oceaan terecht. Daarnaast wordt het water bij Groenland warmer. Dit water zinkt dan minder snel en zo wordt de hele stroming verzwakt. Het verzwakken van de stroming zorgt ervoor dat er minder warm water naar Europa wordt aangevoerd en zo kan het in België dus juist kouder worden.
De gevolgen
Op onderstaande kaarten zien we hoe de temperatuur in Europa verandert als de aarde 2 graden opwarmt. Op de linker kaart blijft de Atlantische oceaanstroom van kracht en op de rechter kaart is de stroming stilgevallen. Vooral in Noord-Europa ziet het toekomstige klimaat er volledig anders uit als de stroming stilvalt. Bijvoorbeeld in Stockholm, waar het bij het stilvallen van de stroming 5,5 graden afkoelt, terwijl het 5,3 graden opwarmt als de stroming van kracht blijft. In Brussel warmt het 3,6 graden op bij een blijvende stroming en koelt het 1,6 graden af als de stroming stilvalt.
Als de stroming stilvalt zou dat een ramp zijn voor het klimaat. Naast dat we niet voorbereid zijn op sterke afkoeling in Europa, zijn er allerlei andere gevolgen. Zo is er in Amerika een groot risico op overstromingen, door de veranderingen in stroming en temperatuur. Ook zullen veel zeedieren uitsterven omdat de aanvoer van voedsel en nutriënten afneemt. Daarnaast veranderen de neerslagpatronen, waardoor het regionaal extreem droog wordt en elders juist zeer nat.
Of de oceaanstroming daadwerkelijk stil gaat vallen is nog onzeker. In 2021 werd de kans op minder dan 10% geschat, maar uit recente onderzoeken blijkt toch dat de stroming al sterk aan het verzwakken is. Er zijn steeds meer indicatoren die aangeven dat de verzwakking een kantelpunt bereikt, waarna de stroming niet meer te redden valt door de mens.
Bronnen:
van Westen, R. M., & Baatsen, M. L. (2025). European temperature extremes under different AMOC scenarios in the community Earth system model. Geophysical Research Letters, 52(12), e2025GL114611.
Meer Klimaatverandering-nieuws