De kracht van de zon

24 juni 2023, 06:44

Zonnebrandcrème smeren. Foto: Albert Thibaudier

Van eind maart tot en met september kunnen we op zonnige dagen veel vitamine D opdoen. Dit is belangrijk voor onze gezondheid, maar veel zonneschijn kan schadelijk zijn. Bij te lang onbeschermd zonnen kun je verbranden. Ook als je niet verbrandt kan te veel UV-straling jouw huid beschadigen en zorgen voor snellere veroudering. Lees hier wanneer de risico’s het grootst zijn.

Tussen 12 en 15 uur ’s middags staat de zon het hoogst aan de hemel en is de kans op verbranden het grootst. In april is de zonkracht (UV-index) midden op de dag normaal gesproken 3-5 en dit loopt op naar 6-7 vanaf eind mei tot en met juli. Rond de langste dag is de zon het krachtigst en wordt een enkele keren zonkracht 8 gemeten. Bij zonkracht 6-8 kan een gevoelige huid al binnen een kwartier verbranden. Dit zie je niet direct, want de roodkleuring die ontstaat door het verbranden wordt pas na enkele uren zichtbaar. Het is dan beter om midden op de dag niet in de volle zon te gaan zitten.

Op bewolkte dagen valt de zonkracht flink lager uit, maar zeker in de maanden mei-juli kun je ook met bewolking of in de schaduw nog steeds zonkracht 3-4 behalen. Dit komt door indirect zonlicht.

Is het komende dagen zonnig? Dat lees je in Weerbericht België.

Zonnebrandcrème. Foto: Adobe Stock / alesya
Zonnebrandcrème. Foto: Adobe Stock / alesya

Vergissingen in de lente

Na de winter is onze huid nog niet gewend aan een hoge zonkracht. De zon zorgt voor de aanmaak van melanine, waardoor de huid donkerder wordt. Dit pigment beschermt ons tegen het UV-licht. Na de winter hebben is deze natuurlijke bescherming veel minder. Bij zonkracht 4 kun je tussen 12 en 15 uur ’s middags na een half uur al verbranden. De roodkleuring ontstaat pas enkele uren later, dus op het moment dat de huid rood begint te zien is de verbranding al een tijdje aan de gang.

Veel mensen vergissen zich vooral op koude voorjaarsdagen in de kracht van de zon. De temperatuur en de zonkracht hebben niets met elkaar te maken. Het hoeft dus niet warm te zijn om te verbranden. Juist op dagen met een frisse wind wordt je huid niet warm en heb je niet in de gaten dat je verbrandt.

Check daarom in de periode april tot en met september altijd de zonkrachtverwachting en smeer je in als de tijd voorbij is dat je veilig onbeschermd kan zonnen en vitamine D kan opdoen. Begin van de ochtend en eind van de middag en in de avond verbrand je minder snel en kun je langer onbeschermd zonnen.

Bekijk de zonkrachtverwachting zeker ook als je naar het buitenland op vakantie gaat. Aan de Middellandse Zee is de zonkracht altijd veel hoger dan in België. In de midzomer is de UV-index daar 11 à 12 en in de tropen wordt soms zonkracht 20 behaald.

Welke factor zonnebrandcrème heb je nodig?

Ga je lang de zon in dan is het aan te raden om vanaf zonkracht 4 zonnebrandcrème te gebruiken, maar niet iedereen verbrandt even snel en de huid van kinderen is gevoeliger dan die van volwassenen. Met onderstaande tabel kun je voor jouw huidtype uitrekenen hoe lang je bij een bepaalde zonkracht onbeschermd kan zonnen. Vervolgens kun je de tijd om veilig te zonnen vergroten door zonnebrandcrème te gebruiken.

In bovenstaande tabel zie je hoe lang je onbeschermd in de zon kan. Ga je langer naar buiten smeer je dan in met een voldoende hoge factor zonnebrandcrème.  Voorbeeld: Een volwassen persoon met een vrij lichte huidkleur gaat bij zonkracht 5 de zon in. Dit betekent dat hij 20 minuten onbeschermd kan zonnen. Wanneer deze persoon zonnebrandcrème met factor 20 smeert kan hij 20 x 20 minuten = 400 minuten (oftewel ruim 6,5 uur). Hierbij moet het insmeren wel regelmatig herhaald worden en een dikke laag worden aangebracht.
In bovenstaande tabel zie je hoe lang je onbeschermd in de zon kan. Ga je langer naar buiten smeer je dan in met een voldoende hoge factor zonnebrandcrème. Voorbeeld: Een volwassen persoon met een vrij lichte huidkleur gaat bij zonkracht 5 de zon in. Dit betekent dat hij 20 minuten onbeschermd kan zonnen. Wanneer deze persoon zonnebrandcrème met factor 20 smeert kan hij 20 x 20 minuten = 400 minuten (oftewel ruim 6,5 uur). Hierbij moet het insmeren wel regelmatig herhaald worden en een dikke laag worden aangebracht.

Voorbeeld: Een volwassen persoon die snel verbrandt gaat bij zonkracht 5 de zon in. Dit betekent dat hij 100 / 5 = 20 minuten onbeschermd kan zonnen. Wanneer deze persoon zonnebrandcrème met factor 20 smeert kan hij 20 x 20 minuten = 400 minuten (oftewel ruim 6,5 uur). Hierbij moet het insmeren wel regelmatig herhaald worden en een dikke laag worden aangebracht.

Wat bepaalt de zonkracht?

Naast de stand van de zon en de dikte van de bewolking zijn er nog twee factoren die de zonkracht bepalen. UV-straling wordt 10-20% versterkt door weerkaatsing van zand en water. Verse sneeuw en ijs weerkaatsten zelfs 80 tot 90 procent van de zonnestraling. Dit is de reden waarom je op een zonnige wintersportdag en op een stranddag sneller verbrandt. Bij aanwezigheid van stapelwolken kan je ook sneller verbranden dan wanneer je onder een staalblauwe hemel ligt te zonnen! UV-straling van de zon weerkaatst dan via meerdere stapelwolken richting jouw huid, waardoor de UV-straling tijdelijk fors meer kan zijn.

Ook de dikte van de ozonlaag is een belangrijke factor. Wanneer op grote hoogte in de atmosfeer (de stratosfeer) een gebied met lagere ozonwaarden aanwezig is worden we blootgesteld aan een hogere UV-index. Er wordt dan namelijk minder zonlicht onderweg naar het aardoppervlak geabsorbeerd door ozon.

Zonkracht 9

Een enkele keer wordt zonkracht 9 gehaald in België. Dit gebeurde voor het laatst op 11 juni 2017. Op de Ardense hoogten is de UV-index nog wat hoger dan in Laag-België. In de Ardennen, zeker op ruim 500 meter hoogte, is iets minder lucht aanwezig tussen het aardoppervlak en de zon. Hierdoor wordt minder UV-straling weggefilterd. In extreme gevallen is zelfs meer dan zonkracht 10 gemeten!

Jaco van Wezel

Jaco van Wezel

Meteoroloog en redacteur

Weernieuws-onderwerpen

Kies een onderwerp om meer te weten te komen over het weer…

Nieuwsoverzicht